Nghĩ về không gian sống

Ngày đăng: 07/05/2024; 213

THANH KÝ

Điểm ngược tiến trình phát triển (hoặc hướng tới), lấy dấu mốc là “đô thị thông minh” (ĐTTM) xem sơ lược lý thuyết và thực tế thế nào.

Đô thị thông minh (Smart city) được hiểu là một khu đô thị có sử dụng trí tuệ nhân tạo, công nghệ IoT (Internet of things: Internet vạn vật/ liên mạng) thu thập dữ liệu và sau đó sử dụng các dữ liệu đó để quản lý tài sản và các nguồn lực một cách hiệu quả. Nói rõ hơn, ĐTTM sử dụng CNTT&TT để nâng cao chất lượng sống, khả năng làm việc và đảm bảo phát triển bền vững. Đó là sự kết hợp của công nghệ, chính quyền và xã hội để phát huy các đặc tính: Nền kinh tế thông minh, di động thông minh, môi trường thông minh, con người thông minh, cuộc sống thông minh và quản lý chính quyền thông minh. Lịch sử phát triển của ĐTTM được chia ra ba giai đoạn: (1) ĐTTM 1.0 - Công nghệ định hướng; (2) ĐTTM 2.0 - Sử dụng công nghệ tích hợp; (3) ĐTTM 3.0 - Lấy người dân làm trung tâm. Đặc biệt, ĐTTM có lợi ích, ưu điểm nổi trội so với đô thị truyền thống trong việc quản trị đô thị thông qua các vấn đề như: Quy hoạch, hạ tầng, vận hành hệ thống, đầu tư công nghệ, sự tham gia của người dân và chia sẻ dữ liệu. Một số ứng dụng và dịch vụ thông minh trong ĐTTM đã và đang được áp dụng như: Giao thông thông minh, Quản lý chất lượng nguồn nước và xử lý nước thải, Quản lý chất lượng thực phẩm...

Theo đánh giá của Liên Hợp Quốc, đến năm 2050, hai phần ba dân số toàn cầu và 64% dân số tại các nước Châu Á sẽ tập trung tại các đô thị, 80% GDP toàn cầu sẽ đến từ các đô thị và tiêu thụ đến 60% năng lượng trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, tốc độ đô thị hoá tăng từ 787 đô thị (năm 2015) lên 862 đô thị (năm 2020). Khu vực đô thị chiếm 70% GDP, mang lại nhiều giá trị sản xuất công nghiệp, giá trị xuất nhập khẩu, tiến bộ khoa học và công nghệ, có tác dụng lan toả, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng. Tốc độ đô thị hoá nhanh, ĐTTM cũng là mục tiêu mà Việt Nam phải hướng tới.

Ở phía khác, xu hướng chuyển đổi số nông nghiệp, nông thôn đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ tại nhiều quốc gia trên thế giới và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Xây dựng “làng thông minh”, hướng đến mục tiêu “nông thôn thông minh” được xác định là một trong những nội dung quan trọng của chuyển đổi số nông nghiệp, nông thôn tại Việt Nam.

Ngay sau khi Uỷ ban châu Âu (EC) đưa ra chương trình với tên gọi “Châu Âu hành động vì làng thông minh”, Nghị viện châu Âu (EP) đã phê duyệt gói ngân sách thực hiện thí điểm các dự án trong chương trình “làng thông minh” tại các nước thành viên EU với ngân sách phân bổ là 3,3 triệu euro cho giai đoạn 2018 - 2019. Mục tiêu của chương trình nhằm thực hiện thí điểm các “Làng thông minh” theo hướng phát huy, áp dụng các sáng kiến của cộng đồng địa phương nhằm giải quyết những khó khăn, thách thức còn hiện hữu, tiến tới cải thiện tốt hơn cuộc sống ở khu vực nông thôn. Trên cơ sở đó, họ đề ra các giải pháp mang tính chiến lược sẽ được áp dụng cho giai đoạn 2021 - 2027, tầm nhìn đến năm 2040.

Còn ở ta: “Làng thông minh” được hiểu là mô hình cộng đồng xóm, thôn, xã ở các vùng nông thôn sử dụng các nền tảng công nghệ kỹ thuật số, tận dụng các thế mạnh và cơ hội của địa phương để phát triển bền vững. Theo đó, trong mô hình “làng thông minh”, người dân sẽ có một không gian đáng sống, được kết nối cũng như thụ hưởng các tiện ích và dịch vụ xã hội tốt hơn, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Mô hình này kỳ vọng sẽ tạo động lực cho các lĩnh vực du lịch sinh thái, du lịch sức khoẻ, du lịch y tế, du lịch trải nghiệm, du lịch nghiên cứu... cùng phát triển.

Rồi đến “Làng văn hoá kiểu mẫu”.

Gõ trên google, cụm từ “làng văn hoá kiểu mẫu” chỉ 0,33 giây mà có tới trên 30 triệu kết quả, “làng thông minh” 0,34 giây cho trên 180 triệu, “đô thị thông minh” 0,36 giây cho trên 80 triệu kết quả.

Kết quả ấy phần nào nói lên sự quan tâm của cộng đồng về một vấn đề. Sinh thái, xanh, thông minh, hạnh phúc, bền vững… dù tên gọi của nó là gì gì thì một nội dung trọng tâm đều nói tới không gian sống của con người. Nói ngắn gọn, đó là sự gần gụi với thiên nhiên; là môi trường tốt cho sức khỏe và giáo dục; là sự lương thiện và nhân văn cùng nhiều thứ khác nữa…

Nhưng vì sao có những vùng đất từng là kiểu mẫu nhưng dần dần lại trở nên không còn là một nơi đáng sống? Trong cơn lốc đô thị hoá, cả thành phố đến thôn quê đã kẹt cứng bê-tông, khói bụi mịt mùng.

Xây dựng Nông thôn mới, xây dựng Làng văn hoá là một chủ trương lớn nhằm thay đổi toàn diện đời sống nông thôn theo hướng nâng cao về chất lượng sống và dần tiếp cận với các tiêu chuẩn của đời sống hiện đại, thu hẹp khoảng cách vùng miền. “Làng văn hoá kiểu mẫu” là một mô hình mới, ở đó không chỉ có kinh tế ổn định và tăng trưởng bền vững, mà một nội dung quan trọng, cốt lõi là cái nền văn hoá phải cao. Đó phải là thực tiễn sống động, giàu ý nghĩa nhân văn, thực chất chứ không phải là mô hình trình diễn.

Đúc kết về tiêu chuẩn giá trị sống mới, các chuyên gia trên thế giới đã đưa ra một triết lý gói gọn trong 5 chữ E, đó là Eco (Sinh thái), Emotion (Cảm xúc), Eduentertainment (Giải trí - Giáo dục), Economic (Kinh tế) và Elite (Tinh hoa, đẳng cấp). Trong bảng các giá trị sống này, giá trị xanh và giá trị cảm xúc được đưa lên hàng đầu. Theo Từ điển tiếng Việt, “Mẫu” (Danh từ) là: Cái theo đó có thể tạo ra hàng loạt những cái khác cùng một kiểu. Và “Kiểu mẫu” (Danh từ) là: Mẫu cụ thể theo đó có thể tạo ra hàng loạt những cái khác cùng một kiểu giống như vậy; (Tính từ): Có đầy đủ nhất những đặc trưng tốt đẹp, có thể làm mẫu để những cái khác, người khác noi theo.

T.K

________________________

Bài viết có tham khảo www.Tapchicongsan.org.vn (12/10/2021)