Thanh Vĩnh

Trung tuần tháng10 năm 2018, tại Nhà hát Chèo Việt Nam (71 Kim Mã, Ba Đình, Hà Nội), Nghệ sĩ Nhiếp ảnh xuất sắc Vũ Hải (tước hiệu E-VAPA, A-FIAP), hội viên Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, hội viên Hội Văn học Nghệ thuật Vĩnh Phúc đã tổ chức thành công Triển lãm ảnh nghệ thuật cá nhân lần thứ 2 mang tên “Việt Nam trên đường chúng ta đi”.

Thành công này, thêm một lần nữa cho thấy những nỗ lực không ngừng của Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Vũ Hải nhằm lưu giữ lại những khoảnh khắc đẹp, đáng trân quý của cuộc sống. Trong đó, có chân dung làng Việt - phần hồn vía muôn đời, điều cốt lõi để làm nên bản sắc văn hóa Việt.

                                                               ***

Chiều trên sông Phó Đáy

Sinh ra và lớn lên trên vùng quê Hoa Sơn (huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc), trong một gia đình có truyền thống làm nhiếp ảnh. Thế nên, với Vũ Hải, nhiếp ảnh như một duyên nợ, hơn thế, còn là tình yêu.

Xem ảnh của Vũ Hải, không khó để nhận thấy, đề tài trong sáng tác của anh rất phong phú. Hình ảnh đất nước, quê hương là chủ đề xuyên suốt. Cuộc sống với mọi sắc màu, cung bậc là nguồn cảm xúc bất tận để Vũ Hải nâng máy. Trong đó, công chúng nhận thấy những hình ảnh đẹp của cuộc sống lao động, chiến đấu, dựng xây hiện diện trên khắp dải đất hình chữ S thân yêu này; từ biên viễn xa xôi tới biển khơi lộng sóng gió; từ bước chân mạnh mẽ của người chiến sĩ trên đường hành quân, trong ca gác, trong buổi tuần tra nơi biên cương, biển đảo đến hình ảnh tươi ròng sức sống của những chị nông dân, anh công nhân, lão ngư dân, em nhỏ… trên đồng ruộng, trong nhà máy, trường học…

Riêng với quê nhà - vùng trung du Lập Thạch, một vùng quê thuần đậm chất làng Việt truyền thống - thì luôn được Vũ Hải dành cho tình cảm đặc biệt. Cảnh quê thanh bình trong trẻo, người quê chất phác hiền hòa, tình quê nồng hậu thương mến… dường như luôn thường trực, choán giữ cảm xúc, tâm huyết của Vũ Hải trong từng “cú” bấm máy. Hàng loạt sáng tác của anh về vùng đất “Đá đứng lên là núi/ Đá nằm nghiêng thành làng”^(*) này ra đời. Nhiều tác phẩm đã nhận về những giải thưởng danh giá. Có những tác phẩm của anh về trung du yêu thương như “Chiều bên sông Phó Đáy”, “Chiều trung du” còn được người yêu nghệ thuật đăng lên mạng xã hội, trở thành “tài sản chung” để cùng chiêm ngưỡng, xuýt xoa; trên tất cả, để được sống lại, hồi nhớ về quê nhà thương mến.

Cơ chế thị trường, cuộc sống vận hành với tốc độ guồng xoáy, có không ít những giá trị truyền thống, những ngôi làng cổ - là hồn cốt văn hóa Việt - đã bị sự khắc nghiệt của thời gian, những thăng trầm dâu bể, bị chính con người, với tham vọng kim tiền và lối sống thực dụng làm cho mai một, hư hại… Bởi thế, dám chắc đã không ít lần, để được chiêm ngưỡng lại hình ảnh làng xưa tươi đẹp ấy, công chúng đã chỉ có thể trông cậy vào những tác phẩm nghệ thuật, trong đó, có những bức ảnh của Vũ Hải. Thì đây, những “Chiều trung du” (Huy chương Bạc, Liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc, 2002),  “Đồng làng”, “Chiều trên sông Phó Đáy”, “Quê nhà”, “Mùa gặt”, “Mùa vải”, … Rồi còn nữa, là hình ảnh một nếp nhà bình yên, cánh đồng vào vụ cấy, thảm lúa vàng đang mùa thu hoạch, lũy tre làng, con đò, đồi cọ, nương sắn, một bãi sông mướt mát ngô khoai, một tán cọ kiêu hãnh xòe ô khắc vào nền trời xanh ngằn ngặt, đàn trâu bò thong thả gặm sương, những cánh cò chao nghiêng hoàng hôn khói phủ, một sườn đê uốn xanh mềm mại,… Những hình ảnh vô cùng thân thuộc với tất cả chúng ta, với những ai sinh ra từ làng… đã được Vũ Hải nâng niu, lưu giữ trong mỗi lần bấm máy… Phải thế chăng mà có người đã gọi Vũ Hải là “người lưu giữ chân dung làng”.

Cuộc sống thời hội nhập, đổi mới; những nét đẹp bình dị của đời thường, những tập tục, lề thói truyền thống cũng được Vũ Hải lưu giữ với những khoảnh khắc tràn đầy cảm xúc trong “Làm đường giao thông nông thôn”, “Quyết thắng” (Huy chương Vàng cuộc thi ảnh quốc tế tại Áo, 2004), “Được mùa” (Huy chương Đồng, Liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc, 2015), “Ánh mắt ấy”, “Hội xuân Tây Bắc”, “Trang điểm” “Làm nhà bằng tường đất nện”,… Đặc biệt, bộ ảnh mang tên “Quỹ đạo nhà nông” gồm chùm 5 bức ảnh nghệ thuật của Vũ Hải đã vinh dự nhận về nhiều giải thưởng lớn, như: Giải B - Giải thưởng VHNT 5 năm lần thứ III, giai đoạn 2006 - 2010, Giải Nhất, cuộc thi ảnh toàn quốc “Việt Nam ngày nay”, 2006, giải C - Giải thưởng Nhiếp ảnh xuất sắc, 2006.

Không chỉ lưu giữ, tôn vinh vẻ đẹp đất nước, quê hương, nhiều tác phẩm của Vũ Hải như “Đối mặt”, “Cuộc sống môi trường kêu cứu”… còn mang ý nghĩa của những thông điệp cảnh báo con người về vấn nạn xâm hại, hủy diệt môi trường - hệ quả của việc chạy theo tăng trưởng nóng và “lỗ hổng” trong ý thức của chính con người.

Hơn 40 năm công tác trong ngành văn hóa, cũng là ngần ấy thời gian, chiếc máy ảnh luôn là “bạn đồng hành” đặc biệt của Vũ Hải. Theo nhiệm vụ, anh được đi đến rất nhiều vùng miền của Tổ quốc. Vừa làm việc, Vũ Hải vừa sáng tác. Không ít tác phẩm của Vũ Hải, bên cạnh giá trị nghệ thuật, còn có giá trị về tư liệu lịch sử. Để tri ân đất nước, quê hương, cuộc sống, từ hành trình sáng tạo trải gần 2/3 đời một con người ấy, Vũ Hải đã chọn lọc, trao tặng lại cuộc đời những tác phẩm nhiếp ảnh nghệ thuật có giá trị, thông qua 2 triển lãm cá nhân mang tên: “Việt Nam đất nước tôi” năm 2017 với 108 ảnh, bộ ảnh gồm 139 tác phẩm ảnh nghệ thuật và “Việt Nam trên đường chúng ta đi”, tổ chức vào tháng 10 năm 2018, trưng bày 199 tác phẩm ảnh và bộ ảnh được công chúng, đồng nghiệp đón nhận, trân trọng.

Những tác phẩm của Vũ Hải không chỉ cho thấy hình ảnh cuộc sống tươi xanh, kỳ diệu mà còn cho thấy chân dung của chính anh - một nghệ sĩ nặng lòng với cuộc sống, với cái đẹp, luôn nỗ lực sáng tạo những tác phẩm nghệ thuật đích thực, mang lại giá trị Chân - Thiện - Mỹ, phục vụ cuộc đời.

T.V