ĐINH HỒNG
Thường trong những chuyến đi xa, người ta hay muốn có bạn bè hoặc người thân đi cùng, nhưng ở đây, cây bút thơ Hữu Thọ lại có ý nghĩ khác với điều bình thường. Nhà thơ bày tỏ: “Tôi muốn cùng xuân lên biên giới” đủ biết nhà thơ yêu quý, say sưa với mùa xuân đến nhường nào. Trong con mắt nhà thơ, mùa xuân như một người bạn thực thụ, có thực thể sống đầy cuốn hút.
Câu thơ mở đầu bài thơ “Cùng xuân lên biên giới” đã gieo được ấn tượng khá đậm trong lòng người đọc tựa như khúc nhạc dâng dâng: “Tôi muốn cùng xuân lên biên giới”. Cái khái niệm về xuân trong không gian và thời gian như mờ nhòe đi nhường chỗ cho một “xuân nồng”, người bạn đường thú vị kết giao cùng nhà thơ lên đường.
Những câu thơ tiếp theo đều diễn tả quang cảnh huyện Mường Khương, nơi mà Hữu Thọ khát khao được thăm lại “cảnh cũ người xưa” trong cái buổi xế chiều của đời mình. Nơi ấy, có bản Lùng Vai lưu trú người đi chợ Chậu, có dãy núi Thanh Bình nghiêng xiêu, tím biếc tuyệt đẹp. Toàn bộ những điều kể trên được Hữu Thọ gửi gắm vào khổ thơ mở đầu:
“Tôi muốn cùng xuân lên biên giới
Thăm huyện Mường Khương lúc nắng chiều
Nhớ bản Lùng Vai đi chợ Chậu
Thanh Bình tím biếc, núi nghiêng xiêu”
Tiếp đến nhà thơ tả về một thung lũng có nhiều chi tiết và quang cảnh hay lạ, với cách miêu tả khá sinh động.
“Đỉnh núi Cô Tiên mây trắng bay,
Chợ phiên ồn ã rộn đêm ngày.
Thắng cố thơm lừng, vui mời bạn,
Rượu ngô, bốc lửa - say và say!”
Theo tôi được biết nhà thơ đã gắn bó với nơi này thời gian khá dài, có lẽ vì thế ông mới viết được những câu thơ đậm chất vùng cao như thế.
Nhờ có sự quan sát tinh tế, gửi lòng mình vào cảnh sắc với biết bao xúc cảm và những ký ức không thể quên, Hữu Thọ đã cho người đọc thưởng thức một đoạn phim quay chậm, cận cảnh, thật thú vị:
“Ngựa hí ù tai, rung phố huyện,
Khèn Mèo tình tự, núi đung đưa.
Ô che, nâng giấc người yêu ngủ,
Giữa chợ - đợi chồng - quản nắng mưa”
Chỉ hơi đáng tiếc là chữ “quản” tác giả dùng chưa thật chuẩn, vì viết tắt quá nên nghĩa chữ dẫn đến nghịch đảo với ý định của người viết, bởi “quản” và “chẳng quản” khác hẳn nhau về bản chất.
Phải đợi đến khổ thơ thứ tư thì cái độc đáo, riêng có ở nơi biên cương Lào Cai mới được cây bút Hữu Thọ khai thác đến tận cùng, đó là đặc sản “mận hậu” nổi tiếng của Lào Cai.
Bút thơ của Hữu Thọ lúc này viết theo lối “tả chân”, không mấy chú tâm vào việc trau chuốt ngôn từ, chỉ cốt đưa vào thơ cái thực cảnh:
“Mận hậu Cao Sơn ngọt ngọt giòn,
Quả buông sát đất, chóp đỉnh non.
Quanh nhà, nương, ruộng... tầm tay với,
Nếm thử, thỏa lòng: - Tấm tắc ngon!”
Câu cuối của khổ thơ này tôi nghĩ nhà thơ dùng cụm từ “tấm tắc ngon” mà lại để một dấu gạch ngang ở đầu, làm cho ngôn ngữ từ hơi cứng nhắc, bởi nó như diễn tả một câu đối đáp vậy.
Có lẽ vì Hữu Thọ là người trong lớp thầy giáo trẻ đầu tiên lên Tây Bắc “cõng chữ” dạy cho đàn em người thiểu số từ đầu những năm 60 của thế kỷ trước, nên anh không thể nào quên nhiệm vụ xưa và nay của những người thực hiện “ba cùng” với đồng bào nơi biên cương Tổ quốc.
Hữu Thọ gửi tấm lòng và niềm tin trong anh vào đoạn thơ kết:
“Tấc đất, nhành hoa... đường biên giới,
Cha ông gìn giữ đã bao đời.
Yêu trẻ, mở đường bên cây súng,
Tết đến - Xuân về - náo nức vui.”
Nơi chốn biên ải ở trong thơ Hữu Thọ cũng như ở ngoài đời này, hôm nay cả nước đều hướng về và đang gắng sức làm cho đồng bào và chiến sĩ ta ngày thêm ấm no hơn cả về vật chất và tinh thần, xây dựng phên giậu vững chắc bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam bền vững, trường tồn.
Đ.H
Hệ thống văn bản
Thư viện tài liệu
